مقاله تأثیر زوج درمانگری اسلامی در افزایش خودشناسی، جهت گیری مذهبی و سازگاری زناشویی زوج های ناسازگار

مقاله تأثیر زوج  درمانگری اسلامی در افزایش خودشناسی، جهت گیری مذهبی و سازگاری زناشویی زوج های ناسازگار

چكیده پژوهش

 در این پژوهش كه از نوع پژوهش شبه آزمایشی است به منظور دستیابی به داده های علمی در جنبه كاربردی، اثر بخشی روش زوج درمانگری اسلامی به عنوان متغیر مستقل در افزایش جهت گیری مذهبی، خودشناسی و سازگاری زناشویی زوجهای ناسازگار به عنوان متغیرهای وابسته مورد آزمایش قرار گرفت. بدین منظور از میان زوجهایی كه از طریق اطلاعیه ای داوطلب شركت در این پژوهش برای حل اختلاف های زناشویی خود شدند، 14 زوج (28 زن و شوهر) پس از ردیف شدن نمراتشان همتا شده و به طور تصادفی به دو گروه- آزمایشی و گواه- اختصاص یافتند.

ابزارهای پژوهش شامل: 1) مقیاس 21 سوالی جهت گیری مذهبی آلپورت، برای اندازه گیری سطح كلی مذهب، جهت گیری مذهب بیرونی و درونی آزمودنیها، 2) مقیاس 32 سوالی سازگاری دو عضوی (زناشویی) اسپانیر و 3) پرسشنامه 29 سوالی خودشناسی برای تعیین سطح حالت های خودآزمودنی ها (نابالغانه/  والدینی /  كودكانه  ) بود. كلیه آزمونها در مرحله قبل و بعد از درمانگری اسلامی به طور انفرادی در شرایط كنترل شده در مورد هر دو گروه اجرا شدند.

مقدمه:

خانواده، مهمترین واحد اجتماعی هر جامعه است كه با بستن پیمان زناشویی بین زن و مرد تشكیل می شود. خداوند در سوره نساء آیه 20 می فرماید: «و زنان از شما میثاق محكمی گرفته اند» این آیه می رساند كه پیمان ازدواج میان زن و مرد در قرآن میثاق محكمی است. در قرآن كلمه میثاق به معنی پیمان میان خدا و بندگان درباره توحید و احكام است و در هر جای قرآن كلمه میثاق با فعل «گرفتن» به كار رفته، نمایشگر پیمان الهی است . از این آیه می فهمیم كه چقدر پیمان ازدواج در اسلام محكم و استوار است، و ازدواج نه تنها پیمانی میان زن و مرد بلكه پیمانی بین زوجین باخدا است كه طبق آن با خدا عهد می بندند به دستورات قرآن در وظایف همسری و حقوق خانواده كه جزئیات آن در سوره های مختلف قرآن و روایات معبتر آمده است عمل كنند (بی آزار شیرازی،136، صفحه 64).

اریك فروم:

فروم معتقد است: از آنجائیكه نیاز به یك نظام جهت گیری و اعتقاد جزء ذات هستی انسان است می توان به وحدت و شدت این نیاز پی برد و می گوید: به راستی هیچ منبع قدرتی قویتر از آن در بشر وجود ندارد. انسان در انتخاب بین داشتن یا نداشتن «آرمانها» ‎آزاد نیست بلكه در انتخاب بین آرمانهای بین پرستش و قدرت و نیروی تخریب از یكسو و اعتقاد به نیروی خرد و عشق از سوی دیگر آزاد است. همه انسانها ایده آلیست هستند و هدفشان دستیابی به چیزی بالاتر از اقناع جسمی است. 

فروم عشق به خدا را ناشی از احساس تنهایی می داند. او ادیان را به ادیان خودكامه و نوع خواهانه تقسیم می كنند. می گوید: عنصر اصلی در ادیان خودكامه و تجربه دینی خودكامه تسیلم در برابر قدرت مافوق انسان است. در این ادیان فرمانبرداری «تقوای اصلی» و «نافرمانی» بزرگترین معصیت به شمار می رود. همانقدر كه خدا قادر مطلق و همه دان تصور می شود كه انسان ناتوان و پست انگاشته می شود و تنها موقعی می تواند احساس نیرومندی كند كه با تسلیم در برابر این قدرت فیض یا لطف او را شامل حال خود سازد. تسلیم و تمكین در برابر یك مرجع نیرومند یكی از راههایی است كه انسان را احساس تنهایی و محدودیت خویش قرار می كند. او ضمن تسلیم، استقلال و تمامیت خود را به عنوان یك فرد از دست می دهد، اما احساس حمایت شدن به وسیله یك نیروی پر هیبت و شوكت در او بوجود می آید و خود جزئی از آن می شود. ادیان نوعخواهانه برخلاف ادیان خودكامه بر محور انسان و توانایی او بنا شده است. انسان باید نیروی منطق خود را جهت شناسایی خویشتن رابطه اش با همنوعان و همچنین موقعیت خود را در جهان توسعه دهد اما باید حقیقت را با توجه به محدودیتها و همچنین استعدادهای بالقوه خود بشناسد. همچنین باید نیروی عشق ورزیدن را چه نسبت به دیگران و چه نسبت به  خویشتن توسعه بخشیده، همبستگی با همه موجودات زنده را تجربه نماید. باید اصول و هنجارهایی را جهت رسیدن به این هدف راهنما قرار دهد. تجربه دینی در این نوع ادیان تجربه یگانگی باهمه بر اساس پیوستگی فرد با جهان است كه از راه تفكر و عشق حاصل می شود.

روی آورد صفات:

-         گوردن آلپورت: آلپرت روانشناس بزرگ «شخصیت» در كتاب «آدمی و دین» در مورد احساس دینی می گوید: همه زندگی آدمی پیرامون نیاز می چرخد. نیاز به غذا، آب و امثال آن. اما دین سر سبد نیازهاست و احساس دینی بشر احساس بسیار ارزنده ای است كه برای همیشه زنده باقی می ماند. زیرا ریشه این احساس دینی، ژرف و عمیق بوده و این احساس یك احساس نیاز، وابستگی و تسلیم است. (صادقی جانبهان، 1368، ص 213).

فهرست