پایان نامه جایگاه و ضوابط قانونی مربوط به حفظ میراث فرهنگی در ایران با نگاهی بر تمهیدات جهانی

قسمتی از متن:

فصل اول: مفاهیم ومبانی

از آنجا كه هر سیاستی با تكیه بر تعاریف شكل می گیرد برداشتن گامی در جهت قبول تعریفی برای میراث فرهنگی ضروری بنظر می‌رسد.

انتخاب كلمات یك تعریف، كار حساس وقابل تأملی است زیرا هر كلمه یا عبارت می‌تواند عاملی تعیین كننده درشناسایی، ارزیابی وحفاظت از بقایای تاریخی باشد. همچنین عوامل مهمی در هر تعریف وجود دارد كه كلمات كلیدی انتخابی برای آن باید توانایی  پاسخگویی به جنبه‌های مختلف آن را داشته و حتی المقدور متضمن آگاهی‌های لازم در آن وجه باشند. در این مبحث برآنیم تا با شناخت مفاهیم مربوطه، تعاریف ارائه شده ازمیراث فرهنگی را مورد مطالعه قرار دهیم.

از سوی دیگر با توجه به نقش اساسی وفزاینده‌ای كه شناخت مبانی هر پدیده یا رویدادی دردرك ماهیت و سیرتكاملی آن دارد، مبحث دوم به بررسی این موضوع اختصاص یافته است.

مبحث اول : تعاریف میراث فرهنگی

1- معنی زبان شناسانه ( فیلولوژیك)

از آنجا كه انتخاب واستفاده از لغات نقش مهمی در بیان مفاهیم پنهانشان دارد،ابتدا معنی زبان شناسانه لغات مربوط به میراث فرهنگی را كه در انگلیسی،فرانسه،عربی وفارسی مورد استفاده قرار می گیرد بررسی می‌نماییم.

در انگلیسی،اصطلاحاتی چون Heritage، Cultural Heritage، Relics، Remains، Patrimony و Property به كار می‌آیند. بر طبق فرهنگ لغات Historical Principles (آكسفورد ،1888) Heritage در قرون گذشته به اشكال متفاوتی چون: heritage، eritage،
 erytage  و غیره بكار می رفته است.كه همگی از ریشه لاتین Hereditagium می باشند به معنی :« آنچه به ارث رسیده یا ممكن است برسد،هر مال یا خصوصاً ملك كه براساس حق وراثت واگذار گردد» آنچه در این اصطلاح واضح به نظرمی‌رسد، آن است كه مال از گذشته به ارث رسیده است.

كلمة Relic كه از Reliquias در لاتین بدست می‌آید،به معنی :«در موارد استفاده مذهبی، بخصوص در كلیساهای یونان وكاتولیك روم :برخی اشیاء همچون قسمتی ازبدن یا لباس،یك قطعه موردمصرف شخصی یا نظایر آن كه به عنوان یادبود از یك قدیس، شهید یا فرد روحانی دیگری باقی مانده و به دقت از آن نگهداری كرده و محترم ومقدس داشته می‌شود»، ونیز «چیزی نفیس یا قیمتی» و «هر چه كه به عنوان یادگاری یا یادبود از یك شخص، یك چیز، یك مكان نگه داشته شود؛یك یادمان.»

remains یعنی:«آنان كه از میان تعدادی از اشخاص باز مانده،نجات یافته یا باقی مانده ‌اند؛باقیمانده یا الباقی» و «یك اثر مادی (عتیقه یا غیرآن )،  یك بنا یا ساختمان قدیمی یا ساخته‌ای دیگر؛ وشیئی  كه از زمانهای گذشته به دست آمده است.»

Patrimony یعنی :دارایی یا یك ملك كه از پدر یا جد شخصی به اورسیده؛ میراث، وراثت.

Property یعنی: وضعیتی ازتعلق یا متعلق به بعضی اشخاص بودن و «مالك چیزی بودن، چیزی را تملك كردن،حق(بخصوص حق انحصاری) تصرف، استفاده ،یا در اختیار گرفتن هر چیز (معمولاً شیئی مادی و محسوس) ، دارندگی ،مالكیت.»

در فرانسه كلمات مشابهی با همان ریشة مشترك انگلیسی وجود دارد، به استثناء (Cultorel)Bien كه ترجمه آن به انگلیسی Property یا Goods است.

در عربی كلمه «تراث» به كار می‌رود كه از كلمه ارث ریشه می‌گیرد. در زبان فارسی دوكلمه «آثار»و «میراث» وجود دارند كه هر دوریشه عربی دارند. «آثار» جمع «اثر» به معنی محصول فیزیكی و غیرفیزیكی بجای مانده است. در این كلمه انعكاس گذشته چشم‌گیر نیست، و كلمه بیشترنشان دهندة اهمیت آنچه كه خلق شده می‌باشد و از اینروست كه در فارسی این كلمه اغلب با صفاتی چون تاریخی یا فرهنگی همراه می‌شود.

كلمة دیگر،میراث، یعنی آنچه به ارث رسیده است كه بسیار مشابه Heritage در انگلیسی است. اگر چه بدون اضافه نمودن كلمات توضیحی نیز قابل درك می‌باشد، اما همچون Heritage در انگلیسی، اغلب به همراه كلمه «فرهنگ» به كار می‌رود.

كلمه Property انگلیسی و Bien فرانسوی یادآور مفهوم گذشته نیستند،در حالی كه سایر كلمات به آنچه كه میراث گذشته است، رجوع داده می‌شوند. در مدارك یونسكو اغلب این دوكلمه،(Property) و Bein بكار رفته اند. اگر چه می توان چنین فرض كرد كه این امر موجب ارتباط حال و گذشته می‌گردد و موارد وسیعتری از پدیده‌های فرهنگی را تحت پوشش قرار می‌دهد.

2- میراث فرهنگی به مفهوم عام:

در دستیابی به یك تعریف برای میراث فرهنگی، لازم است كه معیارهای مشخصی مورد توجه قرار گیرند.

در این ارتباط سه معیار اصلی پیشنهاد می‌شود، شیئیت، قدمت و پیام انسانی

این معیارها می‌توانند ما را به این مضمون نزدیك نمایند كه :

هرپدیده‌ای ( اعم از منقول و غیرمنقول و آنچه كه میراث مادی و معنوی[1] خوانده می‌شود) كه قدمتی دارد (طول این قدمت نسبی است) و واجدپیامی انسانی است ( یا چیزی از انسانهای گذشته برای عرضه دارد) شایسته است كه بعنوان «میراث فرهنگی» خطاب گردد.

نتیجتاً نادیده گرفتن هر یك از این سه عامل موجب انحراف جدی در استخدام اصطلاح میراث فرهنگی برای بیان مقصود می‌شود.در توضیح امر برآنیم تا هر یك از این ملاك ها را برای شناسایی میراث فرهنگی تبیین نماییم.

فهرست مطالب

مقدمه   الف) طرح موضوع

ب) اهداف و فرضیات

ج) روش تحقیق

بخش اول: مفاهیم، مبانی و تاریخچه حقوق میراث فرهنگی

فصل اول: مفاهیم و مبانی . 2

مبحث اول: مفاهیم 2

1ـ مفهوم فیلولوژیك (زبان شناسانه) . 2

2ـ میراث فرهنگی به مفهوم عام . 4

3ـ میراث فرهنگی به مفهوم خاص (میراث فرهنگی معنوی) . 8

4ـ تعریف میراث فرهنگی در قوانین ایران . 11

5ـ تعریف میراث فرهنگی در كنوانسیون‌های بین‌المللی 13

مبحث دوم: مبانی . 18

1ـ مبانی ارزشی . 18

2ـ مبانی قانونی 24

3ـ مبانی حفظ، پژوهش و معرفی میراث فرهنگی . 26

فصل دوم: تاریخچه . 31

مبحث اول: تاریخچه حمایت از میراث فرهنگی در حقوق بین‌المللی 31

1ـ پیشینه قراردادی 31

2ـ پیشینه سازمانی 36

مبحث دوم: تاریخچه حمایت از میراث فرهنگی در حقوق ایران 41

1ـ حمایت از میراث فرهنگی در ایران قبل از انقلاب اسلامی . 41

2ـ حمایت از میراث فرهنگی در ایران پس از انقلاب اسلامی 50

بخش دوم: حمایت از میراث فرهنگی در حقوق ایران

فصل اول: میراث فرهنگی در قوانین و مقررات ایران 61

مبحث اول: میراث فرهنگی در قوانین بنیادی 61

1ـ میراث فرهنگی در قانون اساسی 61

2ـ میراث فرهنگی در قانون برنامه توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی . 65

3ـ میراث فرهنگی در قوانین شهری 68

4ـ میراث فرهنگی در قوانین و مقررات مالی . 75

مبحث دوم: ضوابط حفاظتی ناظر بر میراث فرهنگی . 81

1ـ حفاری . 82

2ـ ورود و صدور 87

3ـ خرید و فروش . 92

فصل دوم: حمایت دولت از میراث فرهنگی . 97

مبحث اول: سازمان‌های حامی 97

1ـ سازمان میراث فرهنگی و گردشگری 98

2ـ  پژوهشگاه میراث فرهنگی . 101

3ـ مركز آموزش عالی . 103

4ـ انجمن‌های میراث فرهنگی 105

مبحث دوم: ثبت میراث فرهنگی در فهرست آثار ملی . 107

1ـ ثبت آثار غیر منقول 108

2ـ ثبت آثار منقول 114

مبحث سوم: پیوستن به معاهدات و سازمان‌های بین‌المللی . 117

1ـ الحاق به معاهدات بین المللی 117

2ـ عضویت در سازمان‌های بین‌الملی 120

بخش سوم: حمایت از میراث فرهنگی در حقوق بین‌المللی

فصل اول: معاهدات بین‌المللی 123

مبحث اول: كنوانسیون حمایت از اموال فرهنگی در زمان مخاصمات مسلحانه (1954 یونسكو) 123

1ـ موضوع و دامنة شمول 123

2ـ روش‌های حمایت از اموال فرهنگی 125

3ـ قلمرو اجرایی كنوانسیون 130

4ـ تشكیل كمیته مشورتی ملی 133

مبحث دوم: كنوانسیون اتخاذ تدابیر لازم برای جلوگیری از ورود و صدور و انتقال مالكیت غیر قانونی اموال فرهنگی (1970). 134

1ـ موضوع و دامنة شمول 134

2ـ مقررات شكلی و اجرایی. 136

3- تعهدات دول عضو كنوانسیون 138

مبحث سوم: كنوانسیون حمایت از میراث فرهنگی و طبیعی جهان (1972) 142

1ـ موضوع و دامنة شمول 142

2ـ ابعاد حمایت از میراث فرهنگی. 145

3ـ مقررات شكلی و اجرایی 150

فصل دوم: سازمان‌های بین‌المللی 152

مبحث اول: شورای بین‌المللی موزه‌ها ( ایكوم) 152

1ـ تعریف و اهداف . 152

2ـ عضویت در ایكوم . 154

3ـ اركان ایكوم 155

مبحث دوم: مركز بین‌المللی مطالعه، مرمت و حفاظت از اموال فرهنگی (ایكروم) 163

1ـ تعریف و اهداف . 163

2ـ عضویت در ایكروم . 163

3ـ اركان ایكروم . 164

مبحث سوم: شورای بین‌المللی ابنیه و محوطه‌های فرهنگی (ایكوموس) . 168

1ـ تعریف و اهداف . 168

2ـ عضویت در ایكوموس . 169

3ـ اركان ایكوموس 170

نتیجه‌گیری 176

كتابنامه 182